In gesprek met Peter Petersen?

Veel mensen weten inmiddels wel dat mijn onderwijsvisie sterk is geïnspireerd door de Duitse pedagoog Peter Petersen (1884-1952), de grondlegger van het Jenaplanonderwijs. Hij gebruikte de metafoor: “Je hebt gereedschappen nodig om de akker te kunnen bewerken.” Daarmee bedoelde hij dat leerlingen kennis en vaardigheden nodig hebben om zich te kunnen ontwikkelen – in relatie tot zichzelf, de ander en de wereld.

In die metafoor kan ‘de akker’ verschillende betekenissen hebben, afhankelijk van hoe je het bekijkt. Zie je de akker als de leerling of student, dan gaat het over hun persoonlijke ontwikkeling: zaaien, bewerken, oogsten. Dan draait het om hoe wij hen begeleiden in hun leerproces. Maar de akker kan ook de wereld zijn: hoe verhoud je je tot die wereld, en hoe leer je ermee omgaan? Beide perspectieven zijn waardevol en vullen elkaar aan.

Voor mijn eindpresentatie maakte ik een rijke en gelaagde praatplaat over een akker, oftewel een wereld die door de jaren heen verandert – en wat dat betekent voor de houding, kennis en vaardigheden – én mijn rol als lerarenopleider. Natuurlijk mocht mijn eigen blauwe Lupootje daarin niet ontbreken! Aan de hand daarvan ging ik in gesprek met… Peter Petersen. Of nou ja, met ChatGPT in dit geval in de rol van Peter Petersen.

ChatGPT leent zich perfect voor zo’n dialoog. Je kunt er echt een gesprek mee voeren, omdat het terugpraat en doorvraagt. Dat geeft het gevoel van een natuurlijk gesprek. Ik vertelde ChatGPT dat ik een eindpresentatie moest houden en dat ik me voorstelde dat Peter Petersen mij zou interviewen. Ik voegde mijn praatplaat en de belangrijkste punten uit mijn verslag toe, en gaf de volgende instructie: “Stel mij vragen alsof je Peter Petersen bent. Vraag me naar mijn praatplaat, mijn verslag en wat dit betekent voor mijn rol als schoolopleider. Je bent bekend met de wereld van nu – met technologie, wetenschap en onderwijsontwikkeling – maar je redeneert vanuit je oorspronkelijke filosofie: je hebt gereedschappen nodig om de akker te bewerken.”

Zo leek het tijdens mijn eindpresentatie alsof ik echt werd geïnterviewd door de grondlegger van het Jenaplanonderwijs. Spannend, want ik wist van tevoren niet welke vragen ik zou krijgen. Maar ik moet zeggen: de vragen waren scherp en doordacht – en hopelijk waren mijn antwoorden dat ook.

Leren begint bij verwondering, en dat wilde ik laten zien. Gecombineerd met het gesprek met mijn medestudenten en beoordelaar werd het een waardevolle en leuke afronding van dit traject.